ห้องข่าว

บันทึกจากผืนป่า

เมื่อได้ตั้งแคมป์พักริมลำห้วยในป่าทีไร เรามักจะได้พบสัตว์ชนิดใดชนิดหนึ่งหรือหลายชนิดในลำห้วยยามค่ำคืนทุกครั้งไป ในช่วงเวลากลางวันสัตว์หลายชนิดมักจะสงบนิ่งเงียบอยู่ในน้ำไม่ปรากฏตัวให้เห็นหรือส่งเสียงร้องให้ได้ยิน มีแต่เสียงน้ำไหลกระทบหินในลำธารเท่านั้น แต่เมื่อแสงเริ่มน้อย น้อยลงจนกระทั่งมืดสนิท โดยเฉพาะยามพลบค่ำสัตว์ป่าเหล่านั้นก็เริ่มปรากฎกาย หรือส่งเสียงร้องแทรกแหวกเสียงน้ำไหลในลำธารขึ้นมา บางครั้งดังมากจนกลบเสียงน้ำไปเสียหมด เสียงร้องนั้นทำให้เราต้องเสาะแสวงหาที่มาของต้นเสียง อุปกรณ์ที่จัดเตรียมเพื่อนำไปค้นหาต้นเสียงมีเพียงอย่างเดียวคือไฟฉาย 1 อันเท่านั้นที่มีแสงสว่างมากพอจนส่องเห็นสิ่งไกล ๆ ได้ชัดเจน หลังจากนั้นเราก็ค่อย ๆ เดินไปตามน้ำที่ไหล เมื่อลงไปในน้ำก็ยิ่งได้ยินเสียงร้องชัดเจนขึ้น เสียงที่เราสนใจมากที่สุด คือเสียงร้องดังคล้ายเสียงสุนัขเห่า ร้องเป็นจังหวะ 6-10 วินาที ก้องไปทั้งเวิ้งน้ำ ระหว่างทางที่ยังค้นหาต้นเสียงไม่พบ สายตาก็เหลือบไปเห็นแสงสะท้อนสีส้มจากน้ำเห็นรูปร่างลาง ๆ อยู่ใต้น้ำ เมื่อส่องไฟฉายไปก็พบกับกุ้งในน้ำมากมายกำลังเดินทวนน้ำขึ้นไปยังต้นน้ำ สังเกตนานเข้าก็เห็นถึงความพยายามของมันที่จะเดินทรงตัวทวนกับกระแสน้ำที่ไหลแรงไปจนถึงยอดห้วยได้ และในจุดใกล้เคียงกัน ก็พบสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่กำลังพยายามลากเศษไม้ไผ่ที่เราสับแล้วทิ้งในน้ำเพื่อเอาไปที่ไหนสักแห่ง นั่นก็คือปู เมื่อเราส่องไปที่ตัวมัน มันก็จะพยายามหาที่หลบโดยลงไปอยู่ในที่น้ำลึกและกดตัวต่ำลงแล้วนิ่งที่สุดที่จะทำได้ เมื่อเราพยายามลองเอาไม้แหย่ ๆ ดูจะรู้สึกได้ว่าปูกำลังแข็งขืนกับเราโดยกดตัวเองนิ่งไม่เคลื่อนไหวตามไม้ที่เราพยายามแหย่มัน แต่แล้วเมื่อเราลองเอาไฟฉายออกจากตัวมัน มันก็รีบขยับหนีออกจากที่ตรงนั้นโดยเร็ว นอกจากนี้ระหว่างทางยังพบปลาตัวเล็ก ๆ อีกมากมายที่ปรากฎตัวในยามค่ำคืนทำให้สายน้ำยามมืดมิดแห่งนี้ยังมีชีวิตชีวาเป็นอย่างมาก

แต่แล้วเราก็เงยขึ้นจากน้ำอีกครั้งเพื่อเดินทางต่อไปยังเป้าหมายของเรานั่นก็คือ เสียงร้องคล้ายสุนัขเห่า ไฟฉายถูกส่องปราดไปไกล ๆ ไม่ทันใดก็ไปสะดุดกับสิ่งแปลกปลอมอยู่บนก้อนหินในระยะห่างไม่ไกลนักพร้อมกับแสงสะท้อนไฟฉายจากสายตาของสิ่งนั้น เมื่อเดินเข้าไปใกล้ก็ถึงกับตกใจเล็กน้อย เมื่อยิ่งเห็นภาพชัดเจนก็ทำให้ยิ่งสนใจ พระเอกของค่ำคืนนี้ปรากฎกายแล้ว นั่นก็คือ จงโคร่ง!!!! อิริยาบถของมันกำลังนั่งรองับแมลงเม่าเพื่อเป็นอาหารมื้อค่ำ ในช่วงค่ำคืนนี้เป็นช่วงเวลาที่ฝนกำลังจะตกทำให้แมลงเม่าบินออกจากใต้ดินวนเวียนไปมารอบตัวจงโคร่ง เลยทำให้จงโคร่งไม่ต้องออกหาอาหารให้เมื่อย ระหว่างที่เราสังเกตการณ์และถ่ายภาพ พบแมลงเม่ากลายเป็นอาหารให้จงโคร่งไปหลายตัวแล้วเหมือนกัน

จงโคร่ง หรือ หมาน้ำ หรือ กง หรือ กระทาหอง หรือ กระหอง (ภาษาปักษ์ใต้) ภาษาอังกฤษคือ Asian giant toad ชื่อวิทยาศาสตร์คือ Phrynoidis asper เป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำจำพวกคางคกขนาดใหญ่ที่พบในประเทศไทยชนิดหนึ่ง อาหารคือแมลง ชอบอยู่ใต้รากไม้ในน้ำหรือก้อนหินขนาดใหญ่ในป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์และมีลำธารหรือน้ำตกที่มีน้ำใสสะอาดไหลผ่าน มักจะหากินในเวลากลางคืนส่วนใหญ่ช่วงเวลาใกล้ ๆ ค่ำจะได้ยินเสียงร้องคล้ายสุนัขเห่า ชาวบ้านบางคนจึงเรียกว่า “หมาน้ำ” เป็นสัตว์ป่าหายากที่เป็นสัญลักษณ์บ่งชี้ความอุดมสมบูรณ์ของป่าและความสะอาดของน้ำ สถานที่เราพบจงโคร่งตัวนี้ ไม่ผิดแปลกไปจากทฤษฎีว่าไว้เลย เพราะลำธารแห่งนี้ เป็นต้นกำเนิดของต้นน้ำหลายสายของป่าทางฝั่งตะวันตกของประเทศไทย ตัวลำธารตั้งอยู่ภายในขอบเขตของพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก ซึ่งเป็นพื้นที่รอยต่อติดกับขอบเขตชายแดนระหว่างไทยกับพม่า และมีชื่อของสายน้ำนี้ว่าห้วยซองกาเลีย

กุ้งในห้วยซองกาเลีย

ปูกำลังพยายามลากเศษไม้ไผ่ในห้วยซองกาเลีย

จงโคร่ง หรือ หมาน้ำ ( Asian giant toad; Phrynoidis asper)