เมื่อใครสักคนที่เคยมาห้วยขาแข้งแล้ว อยากกลับไปชวนเพื่อนมาเที่ยวห้วยขาแข้งบ้าง
เขามักจะได้รับคำถามกลับมาเสมอว่า ... มาเที่ยวห้วยขาแข้ง มาทำอะไร ?
สิบกว่าปีที่แล้ว เมื่อประชาสัมพันธ์ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ได้จัดทำแบบสำรวจความต้องการของผู้ที่เข้ามาในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง เพราะต้องการทราบว่าพวกเขาเหล่านั้น เข้ามาในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งด้วยวัตถุประสงค์อะไร หรือต้องการอะไรบ้าง จากการเข้ามาในพื้นที่ผืนป่ามรดกโลกทางธรรมชาติแห่งนี้
ผลจากการสำรวจในครั้งนั้น ทำให้เรารู้ว่า ผู้คนที่เข้ามาในพื้นที่ของห้วยขาแข้งนั้น มีเป้าหมายหลักคือการมาเยี่ยมชม และมาคารวะ อนุสรณ์สถานของคุณสืบ นาคะเสถียร และต้องการที่จะรู้เรื่องราวความเป็นมา และชีวิตของคุณสืบ ก่อนที่ท่านจะตัดสินใจแลกชีวิตของตัวเองกับการปกป้องผืนป่าแห่งนี้ และในลำดับถัดมา สิ่งที่ผู้เข้ามาในห้วยขาแข้งต้องการก็คือ โอกาสของการได้เห็นสัตว์ป่าชนิดต่าง ๆ อย่างใกล้ชิด รวมถึงการที่จะได้มีโอกาสสัมผัสกับป่าธรรมชาติที่มีความอุดมสมบูรณ์ ในพื้นที่ที่ไม่ไกลจากตัวเมืองมากนัก
และนั่นคือความมุ่งหวังของคนที่เดินทางเข้าสู่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การไปเยี่ยมชมอนุสรณ์สถาน สืบ นาคะเสถียร และไปรับรู้เรื่องราวของคุณสืบ เป็นเรื่องที่เจ้าหน้าที่งานสื่อความหมายและงานประชาสัมพันธ์ สามารถที่จะทำได้กับทุกคณะที่เข้าไปในพื้นที่ แต่สำหรับการพบเห็นสัตว์ป่าในธรรมชาตินั้น เป็นเรื่องที่ไม่ง่ายนัก เพราะสัตว์ป่าที่อาศัยอยู่ในป่า ไม่ใช่สัตว์ป่าที่อยู่อาศัยในสวนสัตว์ ซึ่งมีอาณาเขตที่อยู่อาศัยและอาณาเขตของการหากินที่จำกัด ในทางตรงกันข้ามบ้านของสัตว์ป่าแห่งนี้ มีพื้นที่ที่กว้างใหญ่ สำหรับให้สัตว์ป่าหลากหลายชนิดพันธุ์ได้อยู่อาศัย พื้นที่บริเวณสำนักงานเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ซึ่งจัดไว้เป็นพื้นที่ให้บริการกับนักท่องเที่ยว จึงถือได้ว่าเป็นบริเวณพื้นที่ที่น้อยมากเมื่อเทียบกับขนาดของผืนป่าห้วยขาแข้ง ดังนั้น โอกาสของผู้ที่เข้ามาเยี่ยมชมและศึกษาธรรมชาติที่จะได้พบเห็นสัตว์ป่าจึงมีได้ไม่มากนัก ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับช่วงจังหวะเวลาที่เหมาะสม และการปฏิบัติตัวของผู้ที่เข้ามาเป็นสำคัญ ก็อาจเป็นส่วนหนึ่งที่สร้างโอกาสในการพบเห็นสัตว์ป่าได้มากขึ้น แต่อย่างไรก็ตามแม้ว่าโอกาสในการพบเห็นสัตว์ป่าในธรรมชาติ จะไม่ได้มากนัก แต่การเรียนรู้เรื่องราวของป่าและสัตว์ป่า ก็ยังมีวิธีอื่นให้ได้เรียนรู้ด้วยความสนุกสนานและตื่นเต้นที่ไม่แตกต่างกัน
ในพื้นที่ให้บริการเพื่อการศึกษาธรรมชาติของห้วยขาแข้ง หรือที่เรียกว่า ห้องรับแขกห้วยขาแข้ง นั้น ได้มีการจัดเตรียมพื้นที่ไว้สำหรับให้ผู้ที่เข้ามาศึกษาธรรมชาติได้มีโอกาสเรียนรู้เรื่องราวของคุณค่าความสำคัญของระบบนิเวศ ป่าไม้ และสัตว์ป่า รวมถึงคุณค่าของความสำคัญของผืนป่ามรดกโลกแห่งนี้ โดยมีอาคารนิทรรศการมรดกโลก ซึ่งได้จัดเตรียมเนื้อหาความรู้ในภาพรวมของผืนป่าแห่งนี้ไว้รอรับผู้ที่เข้ามาเรียนรู้ได้อย่างสมบูรณ์ และเมื่อได้รู้จักภาพรวมของผืนป่าแห่งนี้แล้ว หากยังมีเวลาที่จะเดินศึกษาธรรมชาติ เพื่อสัมผัสกับบ้านของสัตว์ป่าอย่างใกล้ชิด ก็สามารถติดต่อเจ้าหน้าที่เขตฯ เพื่อเลือกเส้นทางศึกษาธรรมชาติที่เหมาะสมกับตนเองและระยะเวลาที่มีอยู่ รวมถึงตามแต่เรื่องราวที่สนใจ อาทิ เส้นทางศึกษาธรรมชาติบ้านของเสือ ที่มีระยะทางไม่ไกลนัก เหมะสำหรับการเรียนรู้เรื่อง “เสือโคร่ง” ซึ่งเป็นสัตว์ป่าที่โดดเด่นของผืนป่าแห่งนี้ เชื่อมโยงไปถึงระบบนิเวศสัตว์ป่าอื่น ๆ หรือเส้นทางศึกษาธรรมชาติอาณาจักรนกหัวขวาน ซึ่งเป็นเส้นทางดูนกที่เหมาะสมสำหรับผู้สนใจการดูนก และศึกษาธรรมชาติอันเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมและอุดมสมบูรณ์ของนกหลากหลายชนิดพันธุ์
*** โปรดติดตามรายละเอียดของเส้นทางศึกษาธรรมชาติบ้านของเสือ และอาณาจักรนกหัวขวาน และจุดเรียนรู้ธรรมชาติอื่น ๆ ในพื้นที่ห้องรับแขกห้วยขาแข้งได้ ในตอนต่อไป ...
ติดตามเรื่องราว Note from the Field ทั้งหมดได้ที่: Note from the Field