ห้วยซองกาเลีย หรือ ที่ชาวบ้านเรียกตามภาษาหมู่บ้านสาลาวะว่า กุยเยทะ เป็นสายน้ำที่เป็นต้นกำเนิดของต้นน้ำลำธารที่ไหลลงสู่หมู่บ้านต่าง ๆ และกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยมสำหรับผู้เดินทางมาเที่ยวจังหวัดกาญจนบุรี หากเดินย้อนขึ้นไปเพื่อค้นหาแหล่งกำเนิดของต้นน้ำ พบว่าต้นน้ำจริง ๆ อยู่บนสุดของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตกซึ่งมีพื้นที่รอยต่อระหว่างประเทศไทยกับประเทศพม่า สภาพภูมิประเทศริมลำห้วยที่เป็นต้นลำห้วยมีพืชน้ำขึ้นปกคลุมหนาแน่น มีหน้าผาหิน ป่ารกเต็มไปด้วยดงชะอม ในบางแห่งพบมีน้ำมุดเข้าถ้ำหินทำให้ต้นน้ำหายไปอย่างฉับพลัน มีโขดหินพร้อมกับเถาวัลย์อันรกทึบ ทำให้เราไม่สามารถเดินทางต่อไปได้เลย ส่งผลให้เราต้องย้อนกลับทางเดิมเพื่อเริ่มต้นหาทางใหม่ สภาพป่ารอยต่อติดชายแดนไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด เพราะที่กลัวคือกองกำลังไม่ทราบฝ่ายจากฝั่งตรงข้ามบ้านเรา แต่สิ่งที่น่ากลัวกลับเป็นเพราะสภาพป่าที่รกทึบ โขดหินบดบังจนหาช่องทางเดินต่อไปข้างหน้าไม่ได้นี่เอง เมื่อพิจารณาสภาพป่าเช่นนี้ก็ยิ่งทำให้เราชื่นชมความสมบูรณ์และความพิศวงของป่าต้นน้ำแห่งนี้ ยิ่งเพิ่มคุณค่าของความเป็นป่าต้นน้ำที่ยังคงสภาพธรรมชาติอย่างแท้จริง
เมื่อมองดูสายน้ำในแผนที่สายน้ำแห่งนี้ตั้งอยู่บนยอดสุดและมีชื่อว่า ห้วยซองกาเลีย และไล่สายน้ำลงมาด้านล่างสายน้ำถูกแยกแตกออกเป็นแขนงอีกมากมาย และถูกเปลี่ยนชื่อสายน้ำไปเป็นชื่ออื่น ๆ ตามชื่อสถานที่ที่ถูกจัดตั้งขึ้น เช่น ชื่อหมู่บ้านสาลาวะ ก็เรียกชื่อห้วยสาลาวะ หมู่บ้านไล่โว่ ก็เรียกชื่อว่าห้วยไล่โว่ หมู่บ้านซองกาเลีย ก็เรียกห้วยซองกาเลีย เป็นต้น นอกจากนี้ ลำห้วยที่ไหลลงไปกลายเป็นน้ำตก ก็จะถูกเรียกชื่อเดียวกับชื่อน้ำตกเช่นกัน เช่น น้ำตกตะเคียนทอง และน้ำตกสาลาวะ เป็นต้น ซึ่งน้ำตกเหล่านี้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยมของชาวนักผจญภัยเป็นอย่างมากทีเดียว
แหล่งกำเนิดต้นน้ำด้านบนเพียงสายเดียวก่อให้เกิดแหล่งน้ำเพิ่มอีกมากมายในพื้นที่ตอนล่าง สร้างชีวิตใหม่ ดำรงชีวิตเก่าให้คงอยู่ สร้างความสุขให้เหล่าสรรพชีวิตจนเกินคำบรรยาย เป็นที่น่าคิดสำหรับประชาชนที่กำลังรื่นเริงกับความเย็นฉ่ำอยู่กับลำน้ำในตอนล่าง จะได้ฉุกคิดถึงต้นสายของน้ำบ้างไหม ว่าจะมีสภาพเป็นอย่างไร และมองย้อนกลับมาที่ตัวเราที่กำลังเดินอยู่บนต้นสายของลำน้ำ เราก็คิดถึงคนตอนล่างเหล่านั้นว่า วันนี้พวกคุณยังมีความสุขสดชื่นกับลำน้ำแห่งนี้ ก็เพราะต้นน้ำยังคงอุดมสมบูรณ์เฉกเช่นนี้นี่เอง